Trong nỗ lực nâng cao khuôn khổ giáo dục người lớn ở Đông Nam Á, đoàn đại biểu từ Trung tâm Khu vực về Học Tập Suốt Đời của Tổ chức Bộ trưởng Giáo dục các quốc gia Đông Nam Á (SEAMEO CELLL) do ông Khấu Hữu Phước dẫn đầu đã thực hiện chuyến thăm học tập kéo dài ba ngày tại Berlin, Đức. Chuyến thăm diễn ra từ ngày 11 đến 13 tháng 11 năm 2024, nhằm tìm hiểu về mô hình trung tâm học tập cộng đồng nổi tiếng của Đức gọi là Volkshochschulen (VHS), dưới sự quản lý chung của Deutscher Volkshochschul-Verband (DVV). Đây là một phần quan trọng của dự án nghiên cứu tập trung vào việc so sánh và học hỏi từ các mô hình học tập cộng đồng như vhs của Đức và Kominkan của Nhật Bản, nhằm xác định các đặc điểm chung giúp duy trì sự bền vững của mô hình này qua hơn 100 năm (tại Đức) và 70 năm (tại Nhật Bản), và đề xuất một mô hình chung cho các trung tâm giáo dục người lớn ở các nước Đông Nam Á nói chung và Việt Nam nói riêng.

Học tập suốt đời tại Đức

Lịch sử về Học tập suốt đời tại Đức có nguồn gốc khá sâu sắc, với các cấu trúc tổ chức dành cho giáo dục người lớn chính thức xuất hiện từ cuối thế kỷ 19. Khái niệm giáo dục suốt đời đã được ảnh hưởng đáng kể bởi sự thành lập của phong trào Volkshochschulen (VHS), bắt đầu từ đầu thế kỷ 20 nhằm cung cấp cơ hội học tập cho người lớn ngoài hệ thống giáo dục chính thức. Qua các thập kỷ, hệ thống này đã phát triển, phản ánh sự cam kết của Đức đối với giáo dục liên tục như một phương tiện phát triển cá nhân, hội nhập xã hội và tiến bộ kinh tế. VHS, được hỗ trợ bởi DVV và cánh tay quốc tế của nó là DVV International, đã trở thành một trụ cột của cảnh quan giáo dục Đức, cung cấp một loạt các khóa học đáp ứng nhu cầu đa dạng của người dân, từ học ngôn ngữ đến kỹ năng nghề nghiệp và hơn thế nữa.

Về DVV, DVV International và VHS:

• DVV (Deutscher Volkshochschul-Verband): Được thành lập năm 1917, DVV là hiệp hội quốc gia của các trung tâm giáo dục người lớn ở Đức. Nó bảo vệ quyền lợi của giáo dục người lớn, ủng hộ các cơ hội giáo dục dễ tiếp cận, hòa nhập và chất lượng cao trên toàn quốc.
• DVV International: Là chi nhánh của DVV, DVV International hoạt động toàn cầu, hỗ trợ giáo dục người lớn ở các nước đang phát triển. Nó hỗ trợ các dự án hợp tác quốc tế, tập trung vào các lĩnh vực như xóa mù chữ, đào tạo nghề và giáo dục công dân, từ đó thúc đẩy giáo dục suốt đời trên toàn thế giới.
• VHS (Volkshochschulen): Những trung tâm giáo dục người lớn này là một phần không thể thiếu của cảnh quan giáo dục Đức, với nguồn gốc từ đầu thế kỷ 20. Các trung tâm VHS được quản lý địa phương, cung cấp một loạt các khóa học từ ngôn ngữ, nghệ thuật, thủ công đến y tế, công nghệ và phát triển chuyên nghiệp. Họ phục vụ hàng triệu người học mỗi năm, cung cấp cả chứng chỉ chính quy và cơ hội học tập không chính quy. Mô hình VHS được ca ngợi vì khả năng thích ứng với nhu cầu cộng đồng, thúc đẩy hội nhập xã hội và phát triển cá nhân, chuyên nghiệp.

Ngày Thứ Nhất – 11 tháng 11, 2024:

• Trung tâm Dịch vụ DVV: Cuộc họp bắt đầu với phần giới thiệu về DVV International, tổ chức giáo dục người lớn quốc tế của Đức. Đoàn SEAMEO CELLL được cung cấp cái nhìn sâu sắc về lịch sử của DVV nói chung và VHS nói riêng, mục tiêu, mục đích của DVV, sơ đồ cấu trúc quản lý của bộ máy của DVV và VHS cũng như cách thức bộ máy này vận hành. Các trung tâm này cung cấp chương trình giảng dạy phong phú bao gồm các môn ngôn ngữ, nghệ thuật, công nghệ thông tin, sức khỏe và đào tạo nghề, đặc biệt là các khóa học tiếng Đức dành cho người nhập cư. Mạng lưới VHS tại Berlin phục vụ hàng chục nghìn người học mỗi năm, với sự đa dạng về địa điểm và khóa học.

VHS Spandau:

Được thành lập vào năm 1947, VHS Spandau là một trong những trung tâm lâu đời nhất ở Berlin, cung cấp các khóa học về ngôn ngữ, văn hóa, âm nhạc, vũ đạo và phát triển nghề nghiệp, cùng các chương trình đặc biệt dành cho người cao tuổi và người thất nghiệp. VHS Spandau nổi tiếng với chất lượng giáo dục cao, cung cấp các chứng chỉ như chứng chỉ ngôn ngữ, thu hút khoảng 10.000 người tham gia mỗi năm.

Ngày Thứ Hai – 12 tháng 11, 2024:

VHS Lichtenberg: Được thành lập vào năm 1949, trung tâm này nổi bật với các hoạt động gắn kết cộng đồng và các khóa học đa ngôn ngữ, bao gồm cả tiếng Việt – đáp ứng nhu cầu của cộng đồng người Việt tại đây. VHS Lichtenberg cung cấp các chứng chỉ quan trọng về ngôn ngữ, công nghệ thông tin và kỹ năng nghề, thu hút hơn 8.000 người học hàng năm, đặc biệt với các chương trình hội nhập dành cho người nhập cư.

Ngày thứ ba – 13 tháng 11 năm 2024:

Vào ngày thứ ba của chuyến đi, đoàn đại biểu quay lại Trung tâm DVV để tham dự cuộc họp với các bộ phận Chương trình và Công nghệ Thông tin. Trung tâm này, đặt tại Spiegelturm Spandau, có nhiệm vụ thúc đẩy các chương trình liên kết giữa các trung tâm VHS và triển khai các chương trình ưu tiên cao tại toàn bộ hệ thống VHS ở Berlin. Trung tâm công bố hoạt động của 12 trung tâm VHS tại Berlin trên một nền tảng chung và đảm nhận các dịch vụ trung tâm như kiểm toán, hỗ trợ kỹ thuật, hỗ trợ dự án và quan hệ công chúng trong cộng đồng thành phố Berlin. Ngoài ra, Trung tâm còn đại diện cho mạng lưới VHS ở cấp khu vực và quốc gia, gắn kết lợi ích của toàn bộ hệ thống VHS Berlin trong Hiệp hội Giáo dục Người lớn Đức.

Nền tảng trực tuyến của Trung tâm cho phép người dùng tìm kiếm các khóa học phù hợp với sở thích và tìm địa điểm thuận tiện. Ngoài thông tin về khóa học, nền tảng này còn cung cấp thông tin văn hóa, lịch sử và giáo dục, chẳng hạn như vị trí các bảo tàng, sự kiện của chúng và hướng dẫn di chuyển đến địa điểm mong muốn.

Hiện tại, Trung tâm đang tiến hành một dự án nâng cấp toàn diện website nhằm cải thiện trải nghiệm người dùng. Nền tảng mới sẽ có tính năng điều hướng tốt hơn, tốc độ tải nhanh hơn và giao diện trực quan hơn để phục vụ tốt hơn cho người học trưởng thành và những người đam mê văn hóa tại Berlin.

Trong suốt chuyến thăm, đoàn SEAMEO CELLL đã thu thập được nhiều thông tin giá trị về cách vận hành và tầm ảnh hưởng của hệ thống VHS. Thống kê cho thấy các trung tâm VHS tại Đức thu hút hơn 8,5 triệu người tham gia mỗi năm, thể hiện vai trò quan trọng của chúng trong giáo dục người lớn. Hệ thống này cung cấp hơn 500.000 khóa học mỗi năm, đáp ứng nhu cầu giáo dục đa dạng từ nâng cao văn hóa đến phát triển nghề nghiệp.

Về cộng đồng người Việt tại Đức, đây là một trong những cộng đồng châu Á lớn và năng động nhất tại nước này, với ước tính hơn 150.000 người. Nhiều người Việt định cư tại Berlin, đặc biệt là tại các khu vực như Trung tâm Đồng Xuân, nơi được xem là trung tâm văn hóa và thương mại của cộng đồng. Việc các trung tâm như VHS Lichtenberg cung cấp các khóa học tiếng Việt nhấn mạnh cam kết về hội nhập và bảo tồn văn hóa, đáp ứng nhu cầu giáo dục của cộng đồng này.

Kết luận, chuyến tham quan nghiên cứu đã làm sáng tỏ hiệu quả của mô hình VHS trong việc thúc đẩy học tập suốt đời, gắn kết cộng đồng và hội nhập văn hóa. Đoàn đại biểu đã trở về với nhiều kiến thức hữu ích, không chỉ góp phần làm phong phú hội nghị SEAMEO sắp tới mà còn truyền cảm hứng cho việc áp dụng tiềm năng các mô hình này tại Đông Nam Á, nhằm cải thiện giáo dục người lớn và phát triển cộng đồng trong khu vực.