Từ ngày 18 đến 20 tháng 11 năm 2025, Tổ chức Bộ trưởng Giáo dục các nước Đông Nam Á (SEAMEO) đã tổ chức Hội nghị Cấp cao (High Officials Meeting – HOM) thường niên tại Bangkok. Sự kiện quy tụ 148 đại biểu đến từ 11 quốc gia thành viên, 3 quốc gia liên kết và 12 tổ chức, trường đại học quốc tế. SEAMEO CELLL cử ông Khấu Hữu Phước, trưởng phòng nghiên cứu-đào tạo tham dự.
Với chủ đề “Dẫn dắt thông qua học tập: Trao quyền cho nhà trường và cộng đồng tại Đông Nam Á”, hội nghị nhấn mạnh tầm quan trọng của năng lực lãnh đạo giáo dục và sự tham gia của cộng đồng trong việc củng cố hệ thống giáo dục trong khu vực.
Phiên họp chính ngày 19 tháng 11 khai mạc trang trọng với phát biểu chào mừng của TS. Habibah Abdul Rahim, Giám đốc Ban Thư ký SEAMEO (SEAMES), tiếp theo là phát biểu của Thứ trưởng thường trực Bộ Giáo dục Thái Lan, và Bộ trưởng Giáo dục Brunei.
Nhân dịp SEAMEO kỷ niệm 60 năm hoạt động, TS. Habibah Abdul Rahim điểm lại chặng đường sáu thập kỷ phát triển giáo dục trong khu vực, và nhấn mạnh rằng chất lượng giáo dục phụ thuộc vào đội ngũ lãnh đạo nhà trường “thông qua hành động cụ thể hơn là trách nhiệm của chức vụ”. Bà khẳng định cần tiếp tục trao quyền cho hiệu trưởng, khuyến khích đổi mới sư phạm và thúc đẩy sự tham gia tích cực của cộng đồng như những đối tác đồng hành trong giáo dục.
Bà đánh giá cao sáng kiến Bộ chỉ số ưu tiên trong học tập (Priority Learning Metrics – PLM), cung cấp dữ liệu để đo lường hiệu quả lãnh đạo, đồng thời ghi nhận vai trò của 26 trung tâm khu vực SEAMEO trong thúc đẩy chất lượng giáo dục ở các lĩnh vực chuyên môn.
Thứ trưởng thường trực Bộ Giáo dục Thái Lan nhấn mạnh sức mạnh của hợp tác quốc tế trong chuyển hóa giáo dục. Bà bày tỏ kỳ vọng nhà trường sẽ tiếp tục là nơi nuôi dưỡng hy vọng, nơi giáo viên kiến tạo tương lai và cộng đồng bảo đảm mọi trẻ em có cơ hội tiếp cận giáo dục. Thay mặt Chính phủ Hoàng gia Thái Lan, bà tái khẳng định cam kết đồng hành cùng SEAMEO.
Bộ trưởng Giáo dục Brunei Darussalam kiêm Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng các quốc gia Đông Nam Á (SEAMEO Council), phát biểu trực tuyến, nhấn mạnh yêu cầu mở rộng không gian học tập vượt ra ngoài lớp học truyền thống nhằm hình thành hệ sinh thái học tập toàn diện, nơi nhà trường và cộng đồng hỗ trợ lẫn nhau.
Các thông tin nổi bật trong khu vực
Các đại biểu đã thông qua 50 báo cáo làm việc (theo hình thức ad referenda – được thông qua và chờ cấp thẩm quyền phê duyệt) và nghe cập nhật từ các quốc gia về nỗ lực tăng cường năng lực lãnh đạo trường học và phát triển đội ngũ giáo viên. SEAMEO CELLL trình bày báo cáo về chương trình khung gồm ba hợp phần nhằm thúc đẩy tích hợp trí tuệ nhân tạo trong giáo dục và đánh giá năng lực phục vụ học tập suốt đời.
Đại diện Việt Nam, TS. Nguyễn Thanh Hải – Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo – đã chia sẻ các định hướng chính sách quan trọng, trong đó có Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về những giải pháp đột phá cho phát triển giáo dục; Luật Nhà giáo mới, theo đó năng lực lãnh đạo được xác định là động lực chiến lược của chuyển đổi giáo dục. Ông cũng đề cập Nghị quyết số 281/NQ-CP về phát triển đội ngũ giáo viên đạt chuẩn và cải thiện cơ sở vật chất giáo dục mầm non và phổ thông; Quyết định số 1164/QĐ-BGDĐT về chương trình dài hạn nâng cao trình độ đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giai đoạn 2026–2045. Ông cho biết thêm mức lương của giáo viên đã được đưa vào hệ số lương đặc thù nhằm tăng cường động lực nghề nghiệp.
Các quốc gia thành viên khác cũng thể hiện cam kết mạnh mẽ thông qua nhiều chính sách và chương trình quốc gia đa dạng. Trong đó có hệ thống phát triển nghề nghiệp cho giáo viên của Brunei Darussalam; Kế hoạch Chiến lược Giáo dục và Kế hoạch Hành động Chính sách Giáo viên của Campuchia; sáng kiến Rumah Pendidikan của Indonesia hỗ trợ lực lượng bốn triệu giáo viên; Khung Phát triển Chuyên môn liên tục của Lào; bộ tiêu chuẩn năng lực lãnh đạo trường học KOMPAS 2.0 của Malaysia; Khung Chuẩn Năng lực Giáo viên của Myanmar; các sáng kiến chuẩn nghề nghiệp và lãnh đạo NEAP của Philippines; Chương trình Bồi dưỡng Lãnh đạo Giáo dục của Singapore; các nỗ lực trên toàn quốc của Thái Lan gắn với Kế hoạch Chiến lược SEAMEO 2021–2030; cùng Khung Năng lực Lãnh đạo Trường học 2023–2030 và Chương trình Bồi dưỡng Hiệu trưởng của Timor-Leste.
Các quốc gia thành viên liên kết và đối tác liên kết của SEAMEO cũng cập nhật những hoạt động đang triển khai trong khu vực. Australia nhấn mạnh các chương trình hợp tác, đặc biệt là quan hệ đối tác với Việt Nam thông qua Chương trình Phát triển Nguồn nhân lực Việt Nam – Australia (Aus4Skills). Tây Ban Nha chia sẻ những thách thức chung với Đông Nam Á trong thúc đẩy bình đẳng và đa dạng, đồng thời cho biết hợp tác giáo dục của nước này tập trung mạnh vào giáo dục song ngữ và bồi dưỡng giáo viên.
Đại học Tsukuba, đối tác lâu năm của SEAMEO từ năm 2009, báo cáo những tiến triển tiếp tục đạt được với chuỗi chương trình đào tạo trực tuyến dành cho giáo viên (Teacher E-Training Series) và nền tảng “Trường Đại học trực tuyến Nhật Bản” (Japan Virtual Campus). SEAOHWA – nền tảng giáo dục trực tuyến về “One Health” – cho biết hiện đang cung cấp 22 khóa học, trong đó có 4 khóa được triển khai bằng tiếng Việt và 4 khoá tiếng Anh.
Các đối tác của SEAMEO cũng trình bày những sáng kiến mới nhất. Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ Nhật Bản (MEXT) cập nhật các thông tin trong Chương trình Cử chuyên gia đến trung tâm, và Giải thưởng Giáo dục vì Phát triển bền vững SEAMEO–Japan ESD Award. Từ năm 2011 đến nay, MEXT đã cử 79 chuyên gia tới 16 trung tâm SEAMEO, hỗ trợ nhiều lĩnh vực như các thực tiễn học tập thế kỷ XXI và giáo dục STEAM cho trẻ mầm non. Chủ đề ESD Award năm 2025 tập trung vào xây dựng khả năng chống chịu cho nhà trường và cộng đồng thông qua việc phát huy tri thức bản địa trong giảm thiểu rủi ro thiên tai; giải thưởng cao nhất bao gồm chuyến tham quan học tập tại Nhật Bản. Tuy nhiên, số lượng bài dự thi từ Việt Nam còn hạn chế, chỉ có bảy bài, thấp hơn đáng kể so với Philippines và Indonesia.
Đại diện UNESCO Bangkok, TS. Rika Yorozu, báo cáo về các dự án hợp tác đang triển khai cùng các trung tâm SEAMEO. Bà nhấn mạnh sự phối hợp chặt chẽ giữa UNESCO với các trung tâm SEAMEO QITEP và STEM-ED trong thúc đẩy Lộ trình Giáo dục Đa ngữ Đông Nam Á, cũng như tham gia đóng góp cho hội thảo khu vực “Hoạch định và Quản trị Giáo dục trong Kỷ nguyên Trí tuệ Nhân tạo: Góc nhìn Đông Nam Á”. Trong năm tới, UNESCO sẽ hỗ trợ các đầu mối quốc gia thông qua hoạt động định hướng và học tập đồng đẳng, đồng thời ưu tiên mở rộng mạng lưới các “thành phố học tập” trong khu vực – từ 19 thành viên hiện nay lên 30 thành viên vào năm 2030. UNESCO Bangkok cũng đang chuẩn bị tổ chức Hội nghị Thành phố Học tập ASEAN+ tại TP. Hồ Chí Minh vào tháng 11 năm 2026.
Bên cạnh phiên toàn thể, hai phiên đặc biệt diễn ra ngày 18 tháng 11 tập trung thảo luận về đề xuất thành lập Mạng lưới các Lãnh đạo Trường học Đông Nam Á (Southeast Asia School Leadership Hub) của Global School Leaders và chiến lược trí tuệ nhân tạo khu vực do EdTech Hub điều phối.
Global School Leaders, hiện đang hoạt động tại 23 quốc gia, với tầm nhìn mở rộng sang Đông Nam Á nhằm bảo đảm “mọi trẻ em đều được học tập trong một ngôi trường được dẫn dắt bởi đội ngũ lãnh đạo có năng lực và được tín nhiệm”. Tổ chức nhấn mạnh rằng đội ngũ lãnh đạo nhà trường là cầu nối thiết yếu giữa chính sách và thực tiễn, đồng thời cho rằng đầu tư vào năng lực lãnh đạo cùng hợp tác khu vực là chìa khóa để nâng cao chất lượng giáo dục.
EdTech Hub trình bày “Khung lý thuyết chuyển đổi AI” (AI Theory of Change) – một khuôn khổ mô tả có hệ thống cách trí tuệ nhân tạo có thể đóng góp cho tiến bộ trong giáo dục, khoa học và văn hóa. Đây vừa là tầm nhìn chiến lược, vừa là lộ trình thực tiễn nhằm hỗ trợ các trung tâm SEAMEO, các bộ giáo dục và đối tác phối hợp hiệu quả hơn, chia sẻ nguồn lực và xác định những hành động cụ thể để AI phục vụ tốt nhất nhu cầu học tập của mọi đối tượng trong khu vực.
Ngày 20 tháng 11, SEAMEO công bố Báo cáo Khu vực về Sáng kiến Trao quyền cho Giáo viên (Empowering Teachers Initiative Regional Report), một nghiên cứu về phát triển chuyên môn giáo viên, một lần nữa khẳng định cam kết của khu vực trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ thông qua bồi dưỡng bài bản và có hệ thống.
Trong bối cảnh Đông Nam Á đang từng bước nâng cấp hệ thống giáo dục, Hội nghị Quan chức Cấp cao năm 2025 thể hiện rõ cam kết của khu vực: năng lực lãnh đạo trường học vững mạnh, đội ngũ giáo viên được trao quyền và việc ứng dụng chiến lược công nghệ là nền tảng để bảo đảm một nền giáo dục kiên cường, chất lượng cao cho thế hệ tương lai.
